مباحث جهانشناختی مجموعاً نظامی بدیع و اصیل است که در کلّیّت خود وامدار هیچ‌یک از حوزه‌های تمدّنی دیگر نیست

به گزارش شبکه معالم، دکتر محمدحسین منتظری، مدرس حوزه و دانشگاه در کرسی ترویجی عرضه و نقد ایده علمی که با موضوع «نظام جهان‌شناختی متکلمان متقدم؛ ریشه‌های تاریخی، سرشت و سرنوشت» برگزار شد گفت: مسائل عامّ اندیشه که بخش عمده آن شامل مسائل جهانشناختی می شود، به عنوان یک پرسش فراگیر و همیشگی برای اندیشمندان در جوامع مختلف مطرح بوده همواره پاسخ این پرسش‌ها ذهن آنان را درگیر کرده بوده است.

وی افزود: نکته در خور پژوهش سخن در باب سرشت و سرنوشت مباحث در دانش کلام و به ویژه در دوران متقدم آنست. فرضیه منتخب این نوشتار آنست که منشأ پیدایش مباحث لطیف و به ویژه ایده های جهانشناختی متکلمان را در ساختار و اجزا، در خود جهان اسلام و مرهون تلاش اندیشمندان مسلمان، فارغ از نوع مذهب و گرایش فکریشان، می‌داند. این فرضیه معتقد است پیشینه‌ی بعضی از مباحث در حوزه‌های تمدّنی دیگر قابل تحقیق و اثبات است و چه بسا مشابهت‌هایی در مسئله، جزئیّاتی از نظریّات یا دلایل و حتّی تمثیل‌ها میان آن‌چه متکلّمان تقریر کرده‌اند با آن‌چه مثلاً فیلسوفان یونان یا اندیشمندان هند باستان گفته‌اند، وجود دارد؛ ولی مباحث جهانشناختی مجموعاً نظامی بدیع و اصیل است که در کلّیّت خود وامدار هیچ‌یک از حوزه‌های تمدّنی دیگر نیست.

وی خاطرنشان کرد: برای موجه کردن این ایده ابتدا به بررسی طرح متفاوت متکلمان برای پاسخ به این مسائل پرداخته، از نظام وارگی ابداعی آنان سخن گفته ایم و سپس از رهگذر بررسی تطورات تاریخی این بخش از دانش کلام نشان داده ایم که نظام واره این مباحث در درون تمدن اسلامی و با از سرگذراندن ادوار تاریخی شکل گرفته است.