گزارش تصویری

به گزارش خبرنگار شبکه معالم، مرتضی طباطبائیان، استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان در نشست «استدلال تسلسل بنياد، بر وجود واجب تعالی» که توسط گروه فلسفه و کلام اسلامی مرکز تخصصی آخوند خراسانی برگزار شد، گفت: براهین اثبات واجب‌الوجود، براساس چگونگی ارتباطشان با تسلسل، به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ نخست از ابطال تسلسل، واجب را اثبات می‌کنند؛ دوم آنکه لابشرط از وجود یا عدم تسلسل، واجب را اثبات می‌کنند و دنهایت براساس فرض تسلسل، واجب‌الوجود را اثبات می‌کنند. برهان ابن‌سینا تنها برهان دستۀ سوم است.

وی با بیان این که این مبحث سه گام اصلی دارد، تصریح کرد: در گام نخست، به برهان ابن‌سینا می پردازیم و از زبان شارح مواقف، به اشکال صدرا بر این برهان پاسخ می دهیم؛ در دومین گام، برای اثبات واجب، طرحی نو درانداخته‌ و برهان دیگری از دستۀ سوم‌ صورت‌بندی می کنیم؛ مقایسۀ این برهان بدیع با برهان سینوی و بیان شباهت‌ها و تفاوت‌های آن‌ها، آخرین گام این پژوهش است.

مدرس و پژوهشگر فلسفه و حکمت اسلامی خاطرنشان کرد: ملاک های مختلفی برای تقسیم بندی براهیم اثبات واجب وجود دارد؛ براساس ارتباط این براهین آن ها را در سه دسته می توان قرار داد؛ نخست این که با ابطال تسلسل، واجب را اثبات می کنند. دسته دوم بیان می کنند که وجود یا عدم تسلسل، نقشی در این براهین ندارد؛ دسته سوم با فرض وجود تسلسل، واجب را اثبات می کنند.

وی اظهار داشت: در تاریخ فلسفه اسلامی، فقط برهان ابن سینا جزء دسته سوم است؛ صدرا معتقد است مجموعه ممکنات، اعتباری و از این رو غیر واقعی است.

طباطبائیان سپس با اشاره به دیدگاه میرسید شریف در شرح مواقف و نیز تعلیقه باغنوی بر محاکمات، موضعی مقابل فخر رازی را بیان کرد و گفت: معتقدیم نمی توان انکار کرد که شیخ با فرض تسلسل، موفق شده است واجب را اثبات کند.

 

دانلود مقاله

 

•