شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه معالم، حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید حسن هاشمی، مدیر بخش پشتیبانی علمی- پژوهشی مرکز ملّی پاسخگویی به پرسش های دینی در نشست «جریان‌شناسی شبهات دینی و تاکتیک‌های پاسخگویی» که از سوی گروه آموزشی فلسفه و کلام مرکز تخصصی آخوند خراسانی برگزار شد، گفت: باید ابتدا تشخیص دهد که شبهة مطرح شده تحت تاثیر کدام یک از جریانات فکری – فرهنگی القاء شدهاست. در این باب ایشان هفت طبقه را در جریان‌شناسی شبهات دینی مطرح نمودند: ملی‌گرایان افراطی که مرتبط به مباحث باستان‌شناسی است، الحادی‌ها، مستشرقین، فمنیسم، شبهات مذهبی (از جمله شبهات اهل سنت)، جریان‌های درون‌شیعی، روشنفکرها.
وی در ادامه با تمرکز به شبهات فمنیستی و مرتبط با مسایل زنان به بیان تعداد آیات اصلی که محل شبهه‌افکنی شده است، پرداخت. در این راستا عنوان شد که ۴۰ آیه در قرآن کریم وجود دارد که ۶۰ درصد سوالات و شبهات قرآنی را پوشش می‌دهد؛ این شبهات شامل شبهاتی در باب زنان در قرآن، اختصاصات نبوی، ارث زن، دیه زن، ضرب و تبعیض جنسیتی است.
دکتر هاشمی در مورد شبهات زنان به ذکر دو نمونه و بررسی چگونگی پاسخگویی به آنها پرداخت. در این راستا به بررسی شبهات پیرامون آیه ۳۴ سوره نساء و بررسی نظریه جواز زدن زنان پرداخته شد. وی بیان نمود که این آیه و آیه ۲۴ سوره نساء شاید دو آیه‌ای باشد که به لحاظ آماری حجم بیشتری از سوالات مربوط به زنان را به خود اختصاص داده است.
وی در خصوص چگونگی پاسخگویی شبهات به ذکر چند تکنیک مهم پرداخت و با بیان این که یکی از این تکنیک‌ها بسط دادنِ میدان بررسی و پاسخگویی است و با این توضیح که وقتی می‌خواهیم به پاسخگویی سوالات و شبهات بپردازیم، باید توجه داشته باشیم که قرآن تنها یک آیه نیست و دین هم به یک یا چند روایت محدود نمی‌شود، گفت: باید آیات و روایات دیگر را نیز مورد توجه قرار داد تا از این رهگذر به نظر جامعی نسبت به دین در باب موضوعی خاص مثل بحث از زنان رسید. تکنیک بعدی در پاسخگویی این است که نباید همیشه به استدلال تمسک کرد؛ چه اینکه اثرگذاری بر مخاطب همیشه با استدلال صورت نمی‌گیرد، بلکه استفاده از تصویر سازی و هیجانات در پاسخگویی هم لازم است. تکنیک سوم این است که بحث در باب یک موضوع را در گذر تاریخ نشان دهیم. به عنوان مثال بررسی کنیم که در تاریخ قبل از اسلام دیدگاه‌ها در مورد زنان چگونه بوده است و در این بستر به توضیح دیدگاه اسلام در باب زنان بپردازیم.
مدیر بخش پشتیبانی علمی- پژوهشی مرکز ملّی پاسخگویی به پرسش های دینی بیان داشت: برای پاسخ‌گو بودن به سه عنصر محتوا و منبع‌شناسی و مهارت نیاز داریم. همچنین باید توجه داشت که برای پاسخ به شبهات در هر فن به متخصصین هم باید مراجعه نمود. به عنوان نمونه برخی از شبهات فقهی در باب برده‌داری و نیز در باب زنان را باید در تعامل با فقها پاسخ داد؛ چه اینکه برخی از این شبهات ناظر به فتاویی است که در این زمینه‌ها توسط فقها مطرح گشته است.
وی در پایان بیان کرد: نکته مهم دیگری که درباره پاسخگویی به شبهات قرآنی باید مد نظر داشت، این است که بین ترجمه قرآن و خود قرآن باید تفکیک کرد؛ چه اینکه گاه شبهات قرآنی ناظر به یک ترجمه خاص از قرآن است و وقتی به خود قرآن مراجعه می‌کنیم، جایی برای القاء این شبهه باقی نمی‌ماند. در این موارد شبهات و سوالات از نارسایی برخی از ترجمه‌ها به شخص القاء شده است.
