۱۶ راهکار برای داشتن یک تدریس موفق

برخی از ویژگی های یک الگوی برتر برای تدریس

بدون تردید روش تدریس در صدر فاکتورهای موثر در یک تدریس موفق است، چنانکه در برخی از نظر سنجی‌های انجام شده در میان دانشجویان، ۵/۷۴ درصد امتیاز استاد موفق را این عنصر به خود اختصاص می‌دهد. اما از آنجا که دلیل علمی بر انحصار صلاحیت یک روش خاص برای تدریس ارائه نگردیده است، معلم موفق کسی است که بنا به هدف تدریس خود از ترکیبی از روش‌های تدریس به صورت تلفیقی کمک بگیرد.

اگر بخواهیم الگوی برتر تدریس را طراحی کنیم می‌توانیم به شرح زیر برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک الگوی موفق و کارآمد را بیان کنیم:

• تناسب با محدودیت زمانی کلاس: یک روش موفق روشی است که با وقت محدود کلاس تناسب داشته و سرعت تحقق اهداف تدریس در آن حاصل باشد. (چنانکه در روش سخنرانی[۱]و توضیحی[۲] این مزیت فراهم است.)
• امکان بهره‌وری عده بیشتری از دانش آموزان در آن فراهم باشد. (چنانکه در روش سخنرانی این مزیت فراهم است.)
• امکان کافی برای انتقال دانش و تجربیات برای معلم فراهم و به این دلیل تمایز میان معلم و متعلم برای شاگردان محسوس باشد. (چنانکه در روش سخنرانی این مزیت فراهم است.)
• دانش آموزانی را که عادت به گوش دادن و یادداشت برداری را نیز ندارند را به کار گیرد. (در روش سخنرانی این مزیت فراهم نیست.)
• ارتباط میان معلم و فراگیر دو طرفه باشد. (در روش سخنرانی این مزیت فراهم نیست.)
• ارزشیابی از میزان یادگیری و علاقه دانش آموزان ممکن باشد. (در روش سخنرانی این مزیت فراهم نیست.)
• فعالیت‌های آموزشی در کلاس به میل دانش آموز مبتنی باشد. (در روش سخنرانی این مزیت فراهم نیست.)
• بیش از تاکید بر انتقال اطلاعات، کاربرد آنها توسط یادگیر و انتقال مهارت‌ها به آنها مورد اهتمام باشد. (در روش سخنرانی این مزیت فراهم نیست.)
• مشارکت همه دانش‌آموزان در انتقال مفاهیم فراهم باشد و همه بتوانند در بحث مشارکت کنند. (چنانکه در روش تدریس مباحثه‌ای[۳] و الگوی حل مسئله این مزیت فراهم است.)
• حس اعتماد به نفس در یادگیران را تقویت نماید و به استقلال رای آنها به جای روحیه تقلید از آرای دیگران بیانجامد. (چنانکه در روش تدریس مباحثه‌ای و یا الگوی حل مسئله و روش بیان فکر[۴]این مزیت فراهم است)
• مزایای کار گروهی و مشارکت جمعی بر کار انفرادی را در بر داشته باشد. (چنانکه در روش تدریس مباحثه‌ای یا الگوی حل مسئله این مزیت فراهم است.)
• استعدادهای یادگیران را در طراحی سوال و حل آن شکوفا سازد. (چنانکه در روش تدریس مباحثه‌ای یا الگوی حل مسئله این مزیت فراهم است.)
• ضمن مشارکت حداکثری دانش آموزان در بحث و تبادل نظر، مدیریت قوی علمی معلم بر سیر مطالعات را  نیز در بر داشته باشد. (در روش تدریس مباحثه‌ای این خطر وجود دارد که مدیریت معلم بر فضای علمی کلاس از دست برود.)
• بیش از تاکید بر تدریس معلم، بر یادگیری دانش آموز تاکید نماید. (چنانکه در روش تدریس مباحثه‌ای یا الگوی حل مسئله این مزیت فراهم است.)
• یادگیر را در ضمن آموزش به وادی تحقیق بکشاند، چنانکه در روش تدریس از مسیر تحقیق و روش ذهن انگیزی گروهی این مزیت فراهم است که اهتمام اصلی آن بر انگیزش قوه تفکر یادگیر است. این مزیت در روش سخنرانی یا توضیحی کمتر به چشم می‌خورد.
• به یادگیر، قدرت شناخت صحیح را بیاموزد و از قضاوت دانشجو در مورد صحت داده‌ها کمک بگیرد. چنانکه در الگوی تدریس مبتنی بر نظریه فراشناخت این مزیت به چشم می خورد.

بالاخره روش موفق تدریس روشی است که فعال بوده و عملاً انتخاب فرد را در برابر محرک‌های محیطی به همراه داشته باشد.

تدریس حرف زدن نیست بلکه فرایندی بیرونی و شامل سلسله فعالیت‌هایی است که علم به اجرای آنها، سرعت یادگیری را تامین می‌کند.

ژان ژاک روسو نیز بر فعالیت یادگیرنده در فرایند تدریس تاکید داشت. او در کتاب امیل می‌نویسد:

بگذارید کودک خود مسئله‌اش را حل کند. او نباید چیزی را بر اساس گفته شما قبول کند و باید آنرا خودش بیابد.

جان دیویی نیز تاکید بسیاری بر تجربه فراگیرنده در جریان یادگیری دارد و می‌گوید:

دانش‌آموز از طریق فعالیت‌های خود می‌آموزد و ذهن خود را از طریق رفتاری که در آن مشارکت دارد می‌سازد. به نظر او وظیفه معلم راهنمایی فکر است و معلم باید عادت کند تفکر را در دانش‌آموزان به وجود آورد.

[۱] روشی که معلم از طریق آن مفاهیم درس را به صورت شفاهی ارائه می‌دهد.

[۲] انتقال مستقیم اطلاعات به دانش‌آموزان با استفاده از مطالب چاپی یا به وسیله سخنرانی.

[۳] در این روش بر خلاف روش حافظه‌ای، دانش‌آموز بیشتر سوال می‌کند و معلم یا دانش‌آموزان پاسخ می‌دهند. در این روش این دانش‌آموز است که با فعالیت خود دانش کسب می‌کند.

[۴] در این روش یادگیرنده به راه حل‌ها فکر کرده و آن‌ها را برای کلاس بیان می‌کند.