شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه معالم، برای ارتقای علمی طلاب. لازم است به طلاب موفق با قدرتِ تدریس بالا، فرصت تدریس داده شود تا طلاب در طول تحصیل، با فنون و روش ارائه دروس آشنا گردیده و تجربه موفقی در این زمینه داشته باشند.
ویژگی های معنوی مدرس
در تدریس بر خدا توكل كنید و پیش از آغاز هر كلاس به معصومان علیهم السلام و مخصوصا به حضرت فاطمه زهرا و حضرت مهدی علیهما السلام توسل بجویید؛ جمله «یا صاحب الزمان ادركنا» یا جمله «یا فاطمة الزهرا ادركینا» و مانند آن را بر زبان جاری كنید یا از دل بگذرانید.
هنگام تدریس با طهارت باشید و درس خود را با نام خدا و یاد ولی خدا – عجل الله تعالی فرجه الشریف – آغاز كنید. می توانید مانند یكی از استادان، ثواب تدریس های خود را به معصومان علیهم السلام اهدا نمایید.
پیش از هر دوره كلاسداری دو ركعت نماز بخوانید و سپس از خدا بخواهید كه شما را در تدریس موفق بدارد.
با حمد خدا و درود و صلوات بر پیامبر عزیز اسلام صلی الله علیه و آله و معصومان علیهم السلام درس را شروع كنید و پس از پایان هر دوره تدریس به شكرانه موفقیت در آن، دو ركعت نماز بخوانید.
روش های تدریس
بكوشید برای تدریس خود، «روش تدریس » داشته باشید. از این رو، شایسته و حتی بایسته است كه با روشهای كلی تدریس و روش های اختصاصی تدریس هر درس آشنا شوید؛ زیرا گفته اند: «دنیای امروز دنیای یادگیری روش ها و به كار گیری آن هاست »
معمولا هنرمندی هر استادی در جلسه اول و بر اساس روشی كه در تدریس خود بر می گزیند، مشخص می شود. در این باره بسیار بیندیشید و آن را دست كم نگیرید.
روش های تدریس، متنوع و متفاوت است؛ به صورت روش روخوانی و توضیح، روش سۆال و جواب، روش دسته بندی، روش عملی، روش سمعی و بصری و روش تلفیقی و آمیخته از روش های پیشین شما می توانید این روش ها و بویژه روش آخر را در تدریس خود به كار گیرید.
به خاطر داشته باشید كه طبق آمار ارائه شده از سوی برخی از روانشناسان حدود ۸۰ یادگیری از راه چشم و بقیه آن از راه حواس دیگر انجام می گیرد. از این رو در تدریس، لازم است تا آنجا كه امكان دارد مواد و مطالب درسی خود را به صورت بصری نیز ارائه كنید؛ زیرا گفته اند: «یك تصویر، گویاتر از هزار كلمه است. »
فنون و مهارت های تدریس
فنون و مهارت های پیش از تدریس مانند آماده كردن طرح درسی و یا ایجاد فضای مناسب آموزشی، و فنون و مهارت های ضمن تدریس مانند آماده سازی ذهنی شاگردان و یا استفاده از روش تفهیم و القای غیرمستقیم، و فنون و مهارت های پس از تدریس مانند ارزشیابی از تدریس خودتان و یا ارزشیابی از تحصیل شاگردان را در نظر داشته باشید و آن ها را به كار گیرید.
مراحل تدریس
مراحل تدریس عبارت اند از:
۱- مقدمه؛
۲- ارائه اطلاعات و تجزیه و تحلیل؛
۳- جمع بندی و نتیجه گیری.
بكوشید این مراحل را در هنگام تدریس رعایت كنید.
مواد مورد استفاده در تدریس
می توانید در تدریس خود و متناسب با شرایط آن، از مواد گوناگونی همچون آیات، روایات، اصول و قواعد عقلی، قوانین و نظریات علمی، سخنان بزرگان دین و دانش، آمار و اخبار صحیح و دقیق، شعر، داستان و خاطره، مثال و تشبیه، ضرب المثل، لطیفه های مفید و مۆدبانه، و جملات و قطعه های زیبای ادبی استفاده كنید.
ابزارهای تدریس (وسائل كمك آموزشی)
در تدریس از ابزارهایی مانند گچ، تخته سیاه یا وایت برد، طرح و نمودار و لوحه، عكس و پوستر، فیلم و اسلاید، نوارهای صوتی و تصویری، كامپیوتر، بلندگو، اورهد، اپك، فیلم استریپ استفاده كنید تا بر ارتقای كیفیت آموزش خود بیفزایید.
می توانید در آغاز تدریس، خلاصه درس را روی تابلو بنویسید و یك دید كلی نسبت به درس جدید برای شاگردان فراهم آورید.
مواظب باشید هنگام نوشتن روی تخته سیاه یا وایت برد و یا مانند آن، در برابر مطالبی كه نوشته اید نایستید.
روی تخته سیاه یا وایت برد و مانند آن هر مطلبی را ننویسید، بلكه فقط مطالب مهم و ضروری را، آن هم به صورت دسته بندی شده، بنویسید.
هنگامی كه روی تخته سیاه مطلبی را می نویسید، آن را با صدایی رسا نیز بخوانید تا همه شاگردان آن مطلب را بشنوند و بدون درنگ بنویسند و منتظر كنار رفتن شما از جلوی تخته نباشند.
عنوان و موضوع درس را در بالای تخته و در قسمت وسط یا سمت راست آن بنویسید و در صورت امكان، آن را تا پایان درس پاك نكنید.
چیزهایی مانند گچ را به طرف شاگردان پرتاب نكنید و چنانچه گچ از دستتان افتاد، آن را بردارید. استادی در باره روش تدریس و كلاس خود از شاگردان نظرخواهی كرده بود. یكی از شاگردان تیزبین از ایشان انتقاد كرده و برای وی نوشته بود: «استاد! یك روز هنگام تدریس گچ از دستتان بر زمین افتاد و شما آن را برنداشتید و پایتان را روی آن گذاشتید و آن را از بین بردید و با این كارتان اسراف كردید».
تخته گچی را آهسته و از بالا به پایین پاك كنید تا فضای كلاس را گردآلود و غیربهداشتی نكنید.
در صورت امكان، از تخته پاك كنی استفاده كنید كه هنگام پاك كردن مطالب درسی صدا ندهد و تخته را نیز سفید و كثیف ننماید.
نوشتن عبارت های «بسم الله الرحمن الرحیم » و یا «باسمه تعالی » را روی تخته گچی و پیش از نوشتن هر مطلب فراموش نكنید.
مطالب نوشته شده یا كشیده شده روی تخته سیاه را – هر چند اندك هم باشند – با دست و یا انگشت پاك نكنید.
در صورت امكان، برای نوشتن مطالب و یا كشیدن شكل ها و بویژه مطالب و شكل های مهم درسی، از گچ رنگی – غیر از گچ قرمز و رنگ هایی مانند آن كه به وضوح دیده نمی شوند – استفاده كنید.
برای نشان دادن مطالبی كه روی تخته گچی یا وایت برد و مانند آن نوشته و یا كشیده شده است، می توانید از یك چوب اشاره یا خط كش و یا آنتن رادیو استفاده كنید.
مواظب باشید كه هنگام نوشتن مطالب روی تخته گچی، لباس و سر و صورت و موهای خود را سفید و گچی نكنید. و اگر سفید و گچی شدید، حتما آنها را پیش از بیرون رفتن از كلاس پاك كنید.
توجه داشته باشید كه تخته گچی را پس از نوشتن مطالب روی آن پاك كنید.
