شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه معالم، دکتر عبدالرسول عبودیت، استاد و پژوهشگر حوزه علمیه قم در دومین روز مدرسه زمستانی فلسفه اسلامی گفت: موجود ذهنی اگرچه دارای آثاری از جمله رفعِ جهل است اما چون وجود خارجی ندارد، آثار مورد انتظارِ خارجی را هم ندارد. به عبارت دیگر وقتی ماهیتی با وجود ذهنی موجود می شود، آثار مورد انتظار خارجی را ندارد. از اینجا این سوال پیش می آید که پس اگر وجودِ ذهنیِ جسم مثلاً آثارِ خارجیِ جسم را ندارد، خب ملاکِ صدقِ جسمیت بر وجود ذهنی چیست؟
وی بیان داشت: بحثِ حمل شایع و اوّلی را که ملاصدرا در مقامِ جواب مطرح می کند، بر مبنای حکمت مشاء است. اما با توجه به مبانی خاص او از جمله تشکیک وجود، او به نظریه انحاء وجود در ماهیت واحده می پردازد.
استاد و پژوهشگر حوزه علمیه قم اظهار داشت: توضیح اینکه او معتقد است که نفسِ انسان بر اساسِ حرکتی که از جسمانیت دارد، کمالاتِ جسم را هم داراست؛ پس نفسِ انسان جسم است اما به نحوِ “بشرطِ لا” که برگشتش به همان “حملِ حقیقه و رقیقه” است. هر چه در مراتب تشکیک بالاتر می رویم، ماهیات بیشتری در وجود مطرح است چنانکه ماهیت جسم هم بر نفسِ انسان حمل می شود؛ لذا جسم هم بر نفسِ انسان صدق می کند. در دیدگاه ملاصدرا علم عبارت است از: تحقق وجودِ برترِ یک ماهیت مثل جسم در نفس.
وی اظهار داشت: با این توضیح جسمِ ذهنی همان آثارِ جسمِ خارجی را دارد اما به نحوِ برتر و نه عینِ آن آثاری را که در جسمِ بشرط لا وجود دارد؛ چه اینکه نفس همان جسم است به نحوِ برتر و لابشرط. با توضیح انحاء وجود برای ماهیتِ واحده و مساله “فردِ برترِ ماهیت” مشکلات وجود ذهنی در دستگاهِ صدرایی حل می شود. تا نظریه “وجودِ برتر” حل و توضیح داده نشود، وجودِ ذهنیِ در دستگاه ملاصدرا حل نمی شود.
