شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه معالم، مرکز تخصصی آخوند خراسانی به عنوان پیشگام در گفتمان‌سازی فقه‌های تخصصی، با طراحی رشته‌های نوینی مانند فقه خانواده، فقه سیاسی و فقه حکمرانی، در پی تربیت فقیهان متخصص و پاسخ به نیازهای نظام اسلامی در عرصه‌های حکومت‌داری، فرهنگ و اقتصاد است. در این زمینه حجت الاسلام والمسلمین دکتر عباسعلی مشکانی سبزواری، عضو هیئت عمی دانشگاه باقرالعلوم و مدیر گروه فقه و مبانی اجتهاد مرکز تخصصی آخوند خراسانی در یادداشتی به تببین اهم فعالیت های فقهی این مرکز تخصصی پرداخته است.
متن یادداشت:
این مرکز با تکیه بر اساتید برجسته حوزه خراسان و همکاری نهادهای علمی، میکوشد الگویی برای تحقق «حوزه تراز انقلاب اسلامی» و کاربست فقه در اداره جامعه ارائه دهد.
دانش فقه، به جهت جایگاه و کارکردی که در حیات و جامعه انسانی دارد، اگر مهمترین دانش در مجموعه دانش های اسلامی نباشد، در زمره مهمترین آنها قرار دارد.
امروزه و در پرتو حکومت و نظام اسلامی، فقه به مثابه نرم افزار اداره جامعه و حکومت، اهمیت و محوریت ویژه ای یافته است. نظام اسلامی در ایران، نظامی با محوریت فقه و کارگزار فقیه عادل، لزوم و ضرورت پرداختن تفصیلی و تخصصی به فقه را مضاعف کرده است.
بدیهی است حضور فقه در عرصه حکومت و اداره، الزاماتی دارد:
اولین الزام در این ساحت، تغییر رویکرد در فقه از فردی نگری و جزئی نگری و رویکرد اتمیک، به رویکرد حکومتی، اجتماعی، سیتمی و نظام مند است.
دومین الزام در این زمینه، رویکرد تخصصی به فقه در عرصه های مختلف است. با توجه به نیازها روزافزون و نو به نو حکومت و جامعه، امروز نمی توان از تخصص افراد و فقها در عرصه های مختلف فقهی سخن گفت. عصر حاضر، عصر تخصص گرایی و تمرکز بر حوزه و موضوعی خاص و تلاش برای نظریه پردازی و پاسخ گویی تخصصی است.
آنچه نظام اسلامی از حوزه های علمیه انتظار و مطالبه دارد، اولا تولید محتوای فقهی در عرصه های مختلف نظامات اجتماعی و ثانیا تربیت فقیهان و کارشناسان فقهی در عرصه های مختلف تخصصی است.
امروز طلبه ای میتواند در بستر جامعه و حکومت پاسخ گوی نیازهای فقهی باشد که توانسته باشد در حوزه ای خاص به صورت متمرکز و متمحض، دانش اندوزی کرده و به مرحله نظریه پردازی، پژوهش و پاسخگویی رسیده باشد. امروز با انباشت اطلاعات کلی، مختلف و متکثر، نمی توان کنشگری علمی-فقهی ماتناسب با نیاز روز جامعه و نظام اسلامی داشت.
بنابراین بر حوزه و متولیان حوزه لازم است که بستر و زمینه رشته ها و گرایش های تخصصی فقه، متناسب با نیازهای جامعه و نظام اسلامی را فراهم آورند و در ساحات مختلف نظامات اجتماعی از قبیل: اقتصاد، سیاست، فرهنگ، حقوق، تربیت و… در دو ساحت افتاء و اقامه و حکمرانی بسترسازی لازم برای تولید محتوا و تربیت نیرو را فراهم آورند.
خصوصاً حوزه علمیه خراسان در این زمینه نیاز به تلاش و جهد و جهد بیشتری دارد. حوزه خراسان، حوزه ای چست و چابک و و دارای انگیزه فراوان با اساتید و طلاب مستعد است که بسیار بهتر و راحت ار از دیگر حوزه های علمیه شیعی، می تواند در این جهت گام بردارد و به عنوان الگویی تمام عیار در زمینه «حوزه تراز انقلاب اسلامی» به منصه ظهور برسد.
مرکز تخصصی آخوند خراسانی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی، باتوجه به این مهم و متکی بر منابع علمی و انسانی مورد توجه، تلاش کرده است در حوزه علمیه خراسان در این زمینه کنشگری مناسب علمی، آموزشی، پژوهشی و تبلیغی داشته باشد و به صورت مستمر در پیشنهاد و طراحی رشته های مختلف تخصصی در حوزه های مختلف علوم اسلامی، از جمله فقه‌های تخصصی و مضاف پیشگامی فعالانه ای داشته است. همچنین برگزاری برنامه های مختلف علمی در قالب همایش، نشست، کرسی، جلسات هم اندیشی با اساتید و نخبگان حوزه های مختلف علوم اسلامی و نیز فعال سازی گروه ها و رشته های مختلف علمی از قبیل گروه فلسفه و کلام، گروه اخلاق و تربیت، گروه فرهنگ و ارتباطات، گروه علم و معارف قرآن و حدیثریال و تربیت دهها و صدها دانش پژوه و طلبه در این رشته های تخصصی از نشانه های جَهد و جُهد پایا و پویای علمی این مرکز در حوزه علمیه خراسان بوده است.
از جمله گروه های علمی فعال و موثر مرکز تخصصی آخوند خراسانی، «گروه فقه و مبانی اجتهاد» است. این گروه از سال 1382 با محوریت اساتید شاخص و سرآمد حوزه علمیه خراسان و با حضور و مشورت برخی از اعاظم حوزه علمیه فعالیت خود را آغاز نموده است.
هدف گروه فقه و مبانی اجتهاد، طراحی و اجرای رشته های تخصصی فقه در موضوعات مختلف مورد نیاز جامعه و نظام اسلامی، در راستای تربیت فقیهان و فقه پژوهانی است که بتواند در ساحات مختلف اجتهاد و نظریه پردازی، تحقیق و پژوهش، تدریس و آموزش در سطوح مختلف علمی حوزوی و ورشته های مرتبط دانشگاهی، و نیز تصدی مناصب مختلف و متناسب با رشته و تخصصشان در جایگاه های مختلف حوزوی و سازمانهای دولتی، توانایی نقشآفرینی و کنشگری داشته باشد.
از جمله رشته‌های تخصصی فقهی دارای مصوبه در حوزه خراسان می توان به رشته فقه مقارن (اختصاصی برادران) و فقه خانواده (اختصاصی خواهران) اشاره کرد که در مرکز تخصصی آخوند خراسانی و مرکز طوبی در حال اجرا است. همچنین رشته های دیگری از قبیل فقه نظام ساز، فقه و حقوق و تربیت مدرسی فقه و اصول دارای مصوبه از شورای عالی و مرکز مدیریت هستند که امکان و ظرفیت اجرا در مرکز آخوند خراسانی و گروه فقه و مبانی اجتهاد را دارند و مرکزبا جدیت دنبال اخذ مجوز اجرای ای نرشته ها میباشد و در صورت موافقت شورای عالی و مدیریت محترم حوزه خراسان، اجرایی و عملیاتی خواهد شد.
همچنین گروه فقه و مبانی اجتهاد به دنبال طراحی و اجرای رشته های جدید فقهی در حوزه های مختلف و مورد نیاز نظام و جامعه اسلامی است. رشته فقه و تعلم و تربیت، رشته فقه سیاسی، رشته فقه حکمرانی از جمله رشتههایی است که در دستورکار گروه قرار دارد. به عنوان مثالف طراحی رشته فقه و تعلیم و تربیت اتمام یافته و مدتی است که در نوبت اخذ مصوبه از شورای گسترش و مرکز مدیریت است. همچنین طراحی رشته فقه سیاسی به همت اساتید شلخص حوزه علمیه مشهد در این زمینه به اتمام رسیده و فرآیند اخر مجوز را طی میکند. رشته فقه حکمرانی نیز در دست طراحی است.
مرکز تخصصی آخوند خراسانی و گروه فقه و مبانی اجتهاد، با توجه به اهداف و مارمویتهای خود، تمام تلاش و همت خود در مسیر طراحی و اجرای رشته های تخصصی فقهی، تولید محتوای تخصصی و تربیت نیروی متخصص و متمحض در رشته های فقهی را به کار بسته و با جلب حمایت ها و مساعدتهای علمی اساتید تراز حوزه علمیه خراسان، تلاش می کند گفتمان فقه های تخصصی را در حوزه علمیه خراسان بسط و گسترش دهد و در این مسیر دست یاری و همدلی به سوی تمامی مسئولان و متولیان امر و نیز جملگی اساتید و پژوهشگران حوزه فقه و اصول دراز می کند. امید که بتوانیم در مسیر تحقق ماموریت بنیادین حوزههای علمیه، یعنی «تحقق حاکمیت دینی» گامی هرچند کوچک، برداریم.
