مدارا ثمره فهم است و فهم تعبیر دیگری از فقه و عقل است

به گزارش شبکه معالم، حجت الاسلام والمسلمین ربانی بیرجندی، عضو هیئت علمی و مدیر گروه فقه و مبانی اجتهاد در مصاحبه‌ ای دربارهٔ «سبک زندگی اسلامی» به تبیین موضوع «مدارا» پرداخت و گفت: بحث مدارا یکی از مباحث مهم علم اخلاق است وعلمای علم تهذیب، علمای علوم عقلی و علمای علوم نقلی به آن پرداخته‌اند؛ یعنی هرکدام از اساتید که وارد علم اخلاق شده‌اند در رابطه با مدارا نیز بحث کرده‌اند که شامل مدارا با مردم، مدارا با همسر و فرزند، مدارا با شاگرد، مدارا با رفیق و… می‌شود. مدارا در لغت از ماده «دارا یداری» است و اصل آن به «دری یدری درایت» برمی‌گردد؛ بنابراین مدارا به درایت برگشته و از درایت‌داشتن سرچشمه می‌گیرد.

وی افزود: کسی که درایت دارد در واقع، فهم دارد و انسان هرچه فهیم‌تر باشد مدارایش بیشتر است و هرچه فهم او کمتر باشد مدارایش کمتر است؛ بنابراین مدارا ثمره فهم است و فهم تعبیر دیگری از فقه و عقل است که واژگان عقل، فهم، شعور و فقه همه در قرآن به‌معنای درک عمیق استفاده شده و نتیجه همه این‌ها مدارا است.

عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی بیان داشت: هنگامی که فرزندی برای چیزی که میل به آن پیدا کرده گریه می‌کند، ممکن است پدر او به‌دلیل شناختی که از او دارد، عصبانی شود و بخواهد او را تنبیه کند، ولی در اینجا باید مدارا کند و به همین نسبت برای رفیق و شاگرد باید مدارا کرد. گاهی استاد می خواهد به شاگردش چیزی یاد بدهد و باید چند مرتبه آن را تکرار کند و عصبانی‌نشدن در این لحظات از مصادیق مدارا است.

وی خاطرنشان کرد: یکی از عوامل مهمی که در رابطه با اختلاف در خانواده‌ها مطرح می‌شود این است که تحمل و صبر زن و شوهرها کم شده و به همین دلیل، خانم و آقا به این نتیجه می‌رسند که توافقی از هم جدا شوند و خیال می‌کنند به راه‌حل رسیده‌اند، در صورتی که ممکن است از چاله بیرون آمده و داخل چاه بیفتند.

وی در ادامه خاطره ای بیان کرد و یاداور شد:‌استاد خیاطی بود در بیرجند به‌نام حاج حسن سزاوار. در ایام عید نوروز تمام خیاطی‌ها شلوغ بود و تابستان خلوت می‌شد؛ ولی ایشان چون خیاطی قدیمی بود و مردم او را می‌شناختند، همیشه سرش شلوغ بود. مدارا و رابطه خوب او با شاگردانش طوری بود که در تابستان کارهای مقدماتی را به مغازه‌های شاگردان خودش می‌سپرد و هزینه‌ای را به آن‌ها پرداخت می‌نمود تا مغازه آن‌ها نیز شلوغ باشد.

وی اضافه کرد: در روایات بر مدارا بسیار تأکید شده و مخصوصاً انبیا بسیار مدارا داشته‌اند و از بارزترین صفات ائمه(ع) نیز همین مدارا بوده است. در سیره علما و بزرگان که نگاه می‌کنیم نیز مدارای با شاگردان بسیار مشاهده می‌شود. این شعر را از امیر مؤمنان(ع) زیاد شنیده‌ایم که می‌فرمایند: «از آدم پست عبور می‌کنم و هنگامی که دشنام می‌دهد می‌گویم که با من نبوده است.»

حجت الاسلام و المسلمین ربانی اظهار داشت: امام موسی صدر با قشرهای مختلف دینی اعم از یهودی، مسیحی، اهل‌سنت و… مدارا داشت و از این جهت در لبنان یک رهبر بود و به او امام می‌گفتند.

وی افزود: شخصی تعریف می‌کرد که مرحوم محمدجواد مغنیه با امام موسی صدر میانه خوبی نداشت. روزی امام موسی می‌گوید که به دیدار علامه مغنیه برویم. هنگامی که به مسجد علامه مغنیه می‌روند، می‌بینند که ایشان بالای منبر است. به‌محض واردشدن، علامه مغنیه شروع به طعن امام موسی صدر می‌کند و ایشان تمام طعن‌ها را گوش می‌کند. هنگامی که علامه مغنیه از منبر پایین می‌آید، امام موسی ایشان را به آغوش می‌کشد و در آنجا برای مردم شبهه می‌شود که مراد از این طعن‌ها چه کسی بوده و تمام طعن‌ها از ذهن مردم پاک می‌شود.