شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه معالم، حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی نهاوندی، مدیر گروه پژوهشی فقه هنر و رسانه مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام، در ششمین وبینار تخصصی عرصه های نوین فقاهت، که از سوی مرکز تخصصی طوبی برگزار شد، به ضرورت، نظام موضوعات و چالش های فقه رسانه پرداخت و با بیان اینکه فقه رسانه، شبه ایدئولوژی است، گفت: رسانه یک شبه ایدیولوژی است و نمی توان گفت صرفا ابزار است و هیچ هویتی ندارد، زیرا برساخته از یک تمدن است. امروزه رسانه های جمعی مدرن و تکنولوژی‌های نوین ارتباطی فراملیتی شده و در حوزه‌های فرهنگی و سیاسی و اقتصادی و… ما تاثیر گذار است. این رسانه‌ها خنثی نیستند و ما به عنوان جریان فقاهت باید رسانه را از نظر ارتباطات اسلامی جستجو کرده و بایسته های این پدیده نوین و اقتضائات فقهی آن را تبیین کنیم. گسترش و نفوذ رسانه‌های ارتباط جمعی و رسانه‌ای در حوزه‌های فرهنگی سیاسی و اجتماعی و حتی نظامی حائز اهمیت است و در حوزه های مختلف فردی و اجتماعی اثرگذاشته و کارکردها و کج کارکردهایی دارد که باید جدی گرفته شود. بنابراین ضروری است پیرامون فلسفه و هست ها و نیست های این حوزه بحث شود.
دکتر نهاوندی به ماهیت فقه رسانه اشاره نموده و فقه رسانه را فقه مضاف یا نوعی فقه تخصصی دانست که ناظر به یک نظام فقهی در خصوص تبادل معلومات و اطلاعات و پیام‌هایی است که از طریق وسایل ارتباطات جمعی حاصل شده است. به تعبیر دیگر فقه رسانه بررسی احکام الزامی و غیر الزامی شریعت در خصوص پیام رسانی با ابزارهای گوناگون رساندن پیام است.
فقه رسانه از منظر ضوابط شرعی به افعال اختیاری مکلفین یا نهادهایی که در عرصه تعاملات و ارتباطات فردی و اجتماعی تکلیف دارند، می پردازد. می توان گفت فقه رسانه دانشی است که بر اساس اصول استنباط و اجتهاد فقهی و روش فقیهانه به سوالات مکلفان فردی و جمعی و گروهی و نهادی در حوزه ارتباطات جمعی پاسخ می دهد.
مدرس سطوح عالی حوزه در انتها به الزامات فقه رسانه پرداخت: فقه رسانه، مثل سایر فقه ها مبتنی بر نصوص است، اما بخشی از نصوص ما شامل مسائل امروز نیست و به همین دلیل نیازمند استفاده از مقاصد و علل احکام برای کشف شریعت هستیم. لذا مساله مهمی که در ابواب و تبویب فقه رسانه با آن مواجه هستیم مساله شناسی فقه رسانه است.
وی در ادامه به تبیین دسته بندی مسائل فقه رسانه پرداخت و گفت: می‌توان مسائل فقه رسانه را در چند دسته تقسیم کرد. یک دسته از مسائل رسانه ناظر به جوهره و اصل آن است. دسته دیگر مسائل ناظر به اثر رسانه ای و دسته سوم مسائل ناظر به مخاطب است. دسته چهارم مسائل ناظر به تجارت در حوزه رسانه و دسته پنجم مسائل ناظر به حوزه فنی و زیرساختی و سخت افزاری رسانه است. دسته ششم مسائل وربوط به قانون‌گذاریی در حوزه رسانه و دسته هفتم مساله نسبت حاکمیت و رسانه است. دسته هشتم مسائل مربوط به چالش های فقهی مدیریت صنایع رسانه که در نهادهای متولی رسانه به چشم می خورد و دسته آخر، مساله قواعد فقهی رسانه است که در آن دو دسته قواعد ایجابی و سلبی داریم.
وی افزود در جهت پیشرفت فقه رسانه، لازم است مباحث پژوهشی در حوزه رسانه، در کنار موضوعات، بر مساله شناسی نیز متمرکز شوند.
شایان ذکر است سلسله نشست های عرصه های نوین فقاهت به بررسی موضوعات مساله، شناسی و نظام موضوعات، فقه تربیتی، فقه خانواده، فقه شهر، فقه محیط زیست و فقه رسانه در قالب شش وبینار تخصصی اختصاص داشت که از سوی مرکز تخصصی طوبی با حمایت میز تخصصی توانمندسازی علوم اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی و همکاری معاونت آموزش مرکز مدیریت حوزه علیمه خراسان و با حضور اساتید فقه مدارس علمیه خواهران حوزه علمیه خراسان برگزار گردید.
