شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه معالم، حجت الاسلام و المسلمین محمد نوروزی، عضو هیئت علمی و مدیر گروه آموزشی اخلاق و تربیت اسلامی مرکز تخصصی آخوند خراسانی(ره)، در نخستین نشست تخصصی روش‌شناسی تربیت اعتقادی در قرآن کریم، که به مناسبت هفته پژوهش برگزارشد ، به تبیین و معرفی روش‌های تربیت پرداخت و گفت: شخصیت انسان دارای ابعاد و جنبه‌ها و ساحت‌های گوناگون است. به همان نسبت، تربیت انسان هم ابعاد گوناگونی دارد که تربیت روحی و درونی مهم ترین آن هاست. تربیت روحی و درونی دربردارنده رابطه انسان و خداوند و به منزله پیش درآمدی برای تربیت سایر ابعاد انسان است. فرآیند آموزش اعتقادات دینی به متربی و مجموعه اعتقاداتی که مربی برای شکل گیری نظام فکری و اعتقادی در متربی ایجاد می‌کند، تربیت اعتقادی است. عقاید اسلامی را می توان به دو دسته تقسیم کرد: اول، اصول اساسی اعتقادات مثل اصل نبوت و معاد و … و دسته دیگر، تفاصیل اصول اعتقادات مثل اعتقاد به معاد جسمانی و روحانی و جزئیات برزخ و … . همچنین التزام و اعتقاد به دستورات اخلاقی و احکام و عبادات هم بخشی از تربیت اعتقادی است. حقیقت ایمان را صرفا اعتقاد تشکیل نمی دهد بلکه اعتقاد به همراه التزام عملی به دستورات اسلامی است.
وی افزود: روش های تربیتی در اصطلاح، رفتار مربی به منظوری خاص که برای تاثیرگذاری بر متربی انجام می دهد است. پس روش های تربیتی، شیوه های ایجاد یا اصلاح یا تثبیت بینش و ارزش‌ها نسبت به شخص متربی در یکی از ساحت‌های تربیت است.
استاد سطوح عالی حوزه در ادامه به معرفی روشی در تربیت اعتقادی پرداخت: یکی از روش های تربیت اعتقادی، روش تلقین به نفس است که در آن مربی به متربی می آموزد، در موقعیت های مختلف از طریق به زبان آوردن الفاظی، نفس خود را برای انجام یا ترک عملی مهیا کند. این روش یک مبنا و پیش فرض مهم دارد و آن تاثیرمتقابل ظاهر و باطن انسان در یکدیگر است.
از نگاه قران کریم، عناصر نظام هستی دارای ظاهر و باطن است. خداوند ظاهر و باطن دارد-هو الاول و الآخر و الظاهر و الباطن- جهان هستی جلوه ذات اقدس است و ظاهر و باطن دارد و انسان هم که اشرف مخلوقات است، ظاهر و باطن دارد. نعمت های الهی نیز ظاهر و باطن دارد. چنان‌چه قرآن کریم هم ظاهر و باطن دارد. درون و باطن انسان، فطرت انسانی و خداجویی است -کل مولد یولد علی الفطره-. ظاهر انسان نیز رفتار و گفتار او است. اگر ظاهر و باطن یکی نباشد نفاق، و هماهنگی ظاهر و باطن صداقت است. لذا توجه به هماهنگی ظاهر و باطن لازم است.
وی با اشاره به آینه «وَ اعْلَمْ أَنَّ لِکُلِّ ظَاهِرٍ بَاطِناً عَلَى مِثَالِهِ، فَمَا طَابَ ظَاهِرُهُ طَابَ بَاطِنُهُ، وَ مَا خَبُثَ ظَاهِرُهُ خَبُثَ بَاطِنُهُ(خطبه ۱۵۴ نهج البلاغه)» بیان داشت: تاثیر ظاهر بر باطن قابل انکار نیست و این تاثیر متقابل است و باطن نیز در ظاهر تاثیرگذار است. إِنَّ الَّذِینَ یَغُضُّونَ أَصْوَاتَهُمْ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ أُولَٰئِکَ الَّذِینَ امْتَحَنَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ لِلتَّقْوَىٰ ۚ لَهُمْ مَغْفِرَهٌ وَأَجْرٌ عَظِیمٌ (حجرات/۳)این آیه نشان دهنده تاثیر باطن بر ظاهر است.
حجت الاسلام و المسلمین نوروزی گفت: اما اصل تربیتی حاکم در اینجا اصل تربیتیِ تغییر ظاهر است. یکی از اصول و قواعد کلی در امر تربیت ظاهرسازی است. گاه ظاهر سازی یک معنای مذموم دارد که انسان در مقابل مردم خودنمایی کند، اما اگر ظاهرسازی به گونه ای باشد که مایه تحول درون انسان باشد مطلوب است.
وی بیان داشت: آنچه تاکنون گفته شد، تلقین قولی بود، اما می توان تلقین فعلی هم مد نظر داشت. یعنی با آشکار کردن عملی در اعضا و جوارح خود، درون را نیز تربیت کرد. قرآن روش تربیت قولی و فعلی را در چند جا متذکر شده است. وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ فَادْعُوهُ بِهَا (اعراف/ ۱۸۰). این تلقین قولی منجر به تحول درونی و تربیت درونی خواهد شد.
مدیر گروه آموزشی اخلاق و تربیت اسلامی مرکز تخصصی آخوند خراسانی(ره) ابراز داشت: در برخی از آیات تلقین فعلی نیز مطرح شده است. یعنی صورت یک فعل مطلوب را به صورت تظاهر بر اعضا و جوارح آشکار کنیم تا فعل مطلوب در درون و باطن، آشکار شود. وَاذْکُرْ رَبَّکَ فِی نَفْسِکَ تَضَرُّعًا وَخِیفَهً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ وَلَا تَکُنْ مِنَ الْغَافِلِینَ (اعراف ۲۰۵) این آیه شریفه بیان می‌کند خدا را در دل یاد کنید و اگر خواستید بر زبان جاری کنید با لحن خفیف باشد تا با خشیت قلب همراه خواهد باشد.
