شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه معالم، دکتر حامد بخشی، جامعه‌شناس و دانشیار پژوهشی جهاد دانشگاهی در نشست تخصصی فقه مصرف فرهنگی که در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد، گفت: در ریشه یابی مصرف فرهنگی به مسأله مصرف می رسیم و افراد به جای تولید در موقعیت مصرف هستند؛ هر چه به قرن ۲۱ نزدیک تر می شویم وجه مصرفی افراد بیشتر می شود.
وی افزود: به طور کلی همه انسان ها سعی می کنند خود را متمایز از دیگران نشان دهند در گذشته آن چیزی که می‌توانست وجه تمایز افراد باشد فراغت متظاهرانه بود اینکه شخص ابراز کند بدون کار و تلاش دارای درآمد و جزء طبقات بالای اجتماع است.
بخشی عنوان کرد: وجه پنهان‌سازی کار و کوشش در طبقه متوسط دیده می‌شد به این معنا آن چیزی که به عنوان مصرف نشان می دادند را چیزی بدیهی می دانستند نه حاصل تلاش و کار و تلاششان را پنهان می کردند.
جامعه‌شناس و دانشیار پژوهشی جهاد دانشگاهی افزود: کالا و خدماتی که مصرف می کنیم دو وجه نمادین و غیر نمادین دارد؛ زمانی که کتاب می خوانیم وجه نمادین را به نمایش می گذاریم اما خوردن آب نمادین نیست یعنی آب به پایان می رسد اما کتاب را می توان چندین مرتبه استفاده کرد و مصرف آن تمام شدنی نیست.
وی با بیان اینکه صنعت فرهنگی به تولیدات فرهنگی انبوه در جوامع جدید می پردازد، خاطرنشان کرد: کالاهای انبوه و یکسان بدون در نظر گرفتن ویژگی های افراد تولید می شود در نتیجه منجر به شکل گیری ویژگی‌های افراد می‌شود.
بخشی تصریح کرد: استفاده و مصرف فرهنگی برای کالاهای فرهنگی تولیدی واژه نوینی است؛ وجه تسمیه مصرف برای فرهنگ از صنعت فرهنگی آمد زیرا کالاهی فرهنگی با تولید انبوه نیازمند مصرف است و هر محصولی به گونه ای استفاده می شود که دیگر قابلیت استفاده را نداشته باشد همچون شمع که پس از مصرف تمام می شود در حالی که به طور مثال وقتی قرآن مصرف می کنیم می توانیم بارها از آن استفاده کنیم بدون آنکه تمام شود در واقع تمام شدن اعتبار مصرف وجه تسمیه است.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی عنوان کرد: وجه دیگر مصرف فرهنگی، سرمایه فرهنگی است اما آیا همه افراد هر نوع کالایی را مصرف می کنند؟، آن چیزی که جایگاه فرد را در جامعه تعیین می کند، سرمایه است از جمله سرمایه اقتصادی که مجموعه کالایی با ارزش اقتصادی در اختیار افراد است.
وی افزود: سرمایه اجتماعی در رابطه تعریف می شود و اساس سرمایه امری اجتماعی است یعنی اگر ارتباطات فرد با دیگران قطع شود دیگر سرمایه اجتماعی ندارد، سرمایه دیگر انسان سرمایه فرهنگی است؛ مجموعه کالاهای فرهنگی که در اختیار فرد به علاوه توانمندی فرد دراستفاده از آنها می باشد.
بخشی با بیان اینکه ترکیب این سرمایه ها جایگاه ما را در اجتماع تعیین و ذائقه ما را مشخص می کند، خاطرنشان کرد: ممکن است مجموعه ها زیاد، اما دارای ترکیب‌های متفاوتی باشند به طور مثال فردی سرمایه اقتصادی و فرهنگی دارد، فردی دیگر سرمایه اجتماعی و اقتصادی دارد و سایر ترکیب های دیگر که همه نشأت گرفته از منش و سلیقه، ذائقه اشخاص می باشد.
وی با اشاره به اینکه چیزی که مصرف فرهنگی افراد را می سازد میزان گرایش افراد و نوع آن کالا است، افزود: افراد با توجه به ذائقه و سلیقه‌های خود مصارف فرهنگی متفاوتی خواهند داشت و متناظر در ارتباط است.
عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی عنوان کرد: در یک نظریه مصرف کننده در قبال مصرف فرهنگی رویکرد ارتباطی و ابداعی دارد؛ در مصرف ابداعی مخاطب در مقابل نظریه منفعل قرار می گیرد و هیچ تولیدی کامل نیست و این مخاطبان هستند که آنها را با ذائقه خود کامل می کنند.
بخشی افزود: نظریه منفعل که برمبنای آن صنعت فرهنگی و تولید فرهنگی چاره ای جز مصرف ندارد افراد با قدرت دیگران وارد مصرف می شوند و در نظریه تاثیرات قوی تولید کننده می تواند تولیدات خود را از طریق رسانه به مخاطب تزریق کند و باورها و رفتار آن را شکل دهد، فناوری رسانه چنین هدفی را دنبال می کند.
