شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه معالم، حجت‌الاسلام‌والمسلمین محسن مروجی طبسی، استاد حوزه و دانشگاه ادیان و مذاهب در دومین نشست از کارگاه تربیت مدرس نقد جریان‌های سلفی گری تکفیری به موضوع ابن تیمیه شناسی پرداخت و گفت: ابن‌تیمیه مغز متفکر و مروج اصلی تفکر وهابیت در خصوص قرآن کریم و تفسیر آن، اعتقادات و رویکرد خاصی دارد .
وی در این باره گفت: ابن‌تیمیه آیات و صفات مربوط به صفات الهی را با نگاه ظاهر گرایانه تفسیر کرده و به جسمانی بودن خداوند متعال تفسیر کرده است، اما نسبت به آیاتی ذات خداوند را از جسمانیت منزه می‌سازد بی‌اعتنا بوده است.
استاد دانشگاه ادیان و مذاهب با اشاره به اینکه رویکرد بسیار موهوم و خطرناکی که باعث نسبت‌های ناروایی به ذات الهی می‌شود، در دیدگاه ابن تیمیه وجود دارد، افزود: ابن‌تیمیه با تکیه بر مبانی خود، همه صفات و افعالی را که برای خدا در قرآن ذکر شده، صحیح و درست می‌داند. و تأویل آن‌ها را جایز نمی‌داند.
وی در ادامه با اشاره به نحوه تفسیر او آیاتی از قرآن کریم را مثال زد و گفت: ابن تیمیه با استناد به آیاتی نظیر «وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ ناضِرَةٌ إِلى رَبِّها ناظِرَة» سوره قیامت آیه ۲۲ و «الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى » سوره طه۵ و آیاتی دیگری از این قبیل خدا را قابل رویت می داند و قائل است که خدا بر عرش استیلا دارد و دارای مکان، دست وپا است .
وی ادامه داد: ابن تیمیه اعتقاد داشت ، که خدا بر فراز آسمان‌هاست و نشستن او بر عرش صحیح است و برای او دست و پا و صورت و… قائل است؛ همچنین در کتاب «الفتاوی» می‌نویسد:«…آن‌چه در کتاب و سنت ثابت شده و سلف از امت بر آن اجماع کرده‌اند حق است و اگر لازمه آن، جسمیت خداوند هم باشد اشکالی ندارد».
حجت الاسلام و المسلمین مروجی طبسی با اشاره به اینکه ابن‌تیمیه معتقد است که آیات متشابه در قرآن وجود ندارد و مدعی است که تمام آیات قرآن از محکمات محسوب می‌شوند، افزود: این در حالی است که خدای متعال در آیات نورانی قرآنی مجید به روشنی حکم به وجود متشابهات در قرآن نمود است و فرموده: «هُوَ الَّذي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ مِنْهُ آياتٌ مُحْكَماتٌ »سوره آل عمران آیه ۷ آمده است ،هر چند ابن‌تیمیه در رویکرد و روش تفسیر خود قائل به متشابهات در قرآن نیست، ولی در برخورد با آیات محکم هیچ گونه توجهی به آن‌ها نمی‌نماید. .
استاد دانشگاه ادیان و مذاهب به توجه ابن تیمیه به اسرائیلیات در تفسیر قرآن کریم اشاره کرد و افزود: تفسیر بخشی از آیات قرآن کریم با احادیث ضعیف سند، بلکه جعلی و تمسک به اسرائیلیات از جمله ویژگی‌های تفسیری ابن تیمیه در پرداختن به آیات است. به عنوان نمونه می گوید؛ «نقل روایات اسرائیلی به‌عنوان استشهاد است، نه به‌عنوان اعتقاد.»به طور مثال او در تفسیر آیات ۱۹۸ تا ۱۹۰ از سوره اعراف، داستانی در مورد حضرت آدم(ع) و حوا از اسرائیلیات نقل می‌کند، که به هیچ‌وجه با شأن و منزلت حضرت آدم(ع) و عصمت او جایگاه او جور در نمی‌آید.
وی اظهار داشت: ابن تیمیه به تفاسیری که نظراتی مخالف او داشته باشند و لو از بزرگ‌ترین علمای اهل سنت باشند، به هیچ‌وجه توجه و اهمیتی نمی‌دهد و تنها با چشم بسته نظر خود را فریاد می‌زند، و هیچ‌کاری ندارد که این نظر او مخالف جمیع مفسیرین باشد یا نباشد. تفسیر شیعی را که اصلا به حساب نیاورده و اسمی از آن‌ها نمی‌برد و کاملا ضد آن‌ها نظر می‌دهد.
حجت الاسلام و المسلمین مروجی طبسی با اشاره به اینکه ابن‌تیمیه وجود مجاز در قرآن را انکار کرده و گفته است که معنای همه الفاظ قرآن و الفاظ رسول خدا(ص)، روشن و آشکار است و مجازی در آن‌ها وجود ندارد، افزود: ابن تیمیه اعتقاد دارد، همه حقیقت هستند. او معتقد است که تقسیم لغت به حقیقت و مجاز، مساله‌ی حادث و بدعت است. اهل لغت و علمای سلف، کلام را به حقیقت و مجاز تقسیم نکرده‌اند و به این مساله معتقد نبوده‌اند و اگر به مجاز در لغت نيز قائل شويم، در قرآن مجازی وجود ندارد.
استاد دانشگاه ادیان و مذاهب در پایان اظهار داشت : ویژگی و روش تفسیری ابن‌تیمیه مبتنی بر نفی مجاز، تکیه بر ظواهر بدون توجه به قرائن، عدم تأویل صفات خبری و … است، که در تفسیر آیات متشابه، از آیات محکم که قرآن از آن‌ها به «ام‌الکتاب» تعبیر کرده، بهره نگرفته و لازمه تفسیر وی از صفات الهی، جسمیت خداوند متعال دانسته است .
