شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش معالم، نود و یکمین کرسی ترویجی عرضه و نقد ایده علمی با حضور حجت‌الاسلام حسین رفیعی به‌عنوان ارائه‌دهنده، دکتر سیدمحمد حسینی سورکی به‌عنوان ناقد و مدیریت حجت‌الاسلام حسین مغنی، سه‌شنبه ۲۰ آبان ۱۴۰۴ ساعت ۱۵ در دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد. موضوع این نشست، بررسی نادرستی اخلاقی پوشش محرک در مکان عمومی بر مبنای فایده‌گرایی لذت‌گرایانه جرمی بنتام بود.
تبیین مبانی نظری بنتام
در آغاز، حجت‌الاسلام رفیعی چارچوب نظری خود را تشریح کرد و گفت معیار سنجش اخلاق در دیدگاه بنتام، بیشینه‌سازی لذت و کاهش رنج است. او با توضیح هفت معیار بنتام شامل شدت، دوام، قطعیت، نزدیکی، باروری، خلوص و گستره، پیامدهای لذت‌بخش و رنج‌آور پوشش محرک در مکان عمومی را بررسی کرد.
وی اظهار داشت این پژوهش با استناد به داده‌ها و مطالعات علمی بین‌المللی انجام شده است و نتایج نشان می‌دهد رنج و آسیب‌های اجتماعی ناشی از پوشش محرک، به‌ویژه در معیارهای دوام، باروری و گستره، بیش از لذت آن است؛ بنابراین حتی براساس اصول فایده‌گرایانه بنتام نیز این رفتار از منظر اخلاقی نادرست ارزیابی می‌شود.
طرح نقدهای نظری و روش‌شناختی
در ادامه، دکتر سیدمحمد حسینی سورکی، عضو هیئت علمی دانشگاه قم، ضمن تقدیر از نوآوری موضوع، نقدهای خود را بیان کرد. او با طرح این پرسش که «چرا در میان نظریه‌های اخلاقی غرب، دیدگاه بنتام انتخاب شده است؟» توضیح داد که مبانی بنتام با اشکالات مهمی روبه‌روست و حتی از سوی نظریه‌پردازان نزدیک به او نیز نقد شده است.
وی همچنین استفاده از داده‌های تجربی را نیازمند احتیاط دانست و گفت این داده‌ها تحت تأثیر شرایط تحقیق، نتایج متفاوتی ارائه می‌کنند؛ بنابراین استنتاج اخلاقی بر مبنای آن‌ها نمی‌تواند قطعی باشد. او همچنین احتمال سوگیری در استنادهای تحقیق را مطرح کرد و افزود برخی پژوهش‌های تجربی با نتایج متفاوت، در تحلیل ارائه‌شده لحاظ نشده است.
پاسخ ارائه‌دهنده به نقدها
در بخش پایانی جلسه، حجت‌الاسلام رفیعی در پاسخ به پرسش‌ها و نقدها تأکید کرد که هدف او دفاع از مبانی بنتام نیست، بلکه نشان دادن این نکته است که حتی بر اساس معیارهای فایده‌گرایی بنتامی نیز می‌توان نادرستی اخلاقی پوشش محرک در مکان عمومی را تبیین و دفاع کرد.
