شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه معالم، دکتر لطف الله نبوی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در نشست تخصصي «روش شناسي علوم (منطق پژوهش)» به بیان انواع پژوهش و مطالعات علوم در کشور اشاره کرد و گفت: امروزه در کشور ما مطالعاتی در رشته های مختلف علوم انسانی انجام می‌شود و اغلب به شکل کتاب و یا مقاله علمی به چاپ می‌رسند که عناوین پژوهش را با خود یدک می‌کشند. ازجملۀ این مطالعات: قرآن پژوهی، دین‌پژوهی، فلسفه‌پژوهی، کلام‌پژوهی، حدیث‌پژوهی، تفسیرپژوهی، ادبیات‌پژوهی، شعرپژوهی و… می‌باشد. امّا به راستی همۀ این عناوین را می‌توان تحت پژوهش قلمداد کرد؟ به نظر می‌رسد این گونه کارهای علمی بیشتر مطالعات در زمینۀ خاص محسوب شود تا کار پژوهشی. واژۀ پژوهش را باید دقیق و در جای خود بکار برد، در غیر اینصورت ممکن است گاهی خلط میان کار پژوهشی با کار مطالعاتی صورت گیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: معمولاً کار پژوهشگر حل مسئله و یافتن راهی کاربردی و مناسب برای حل یک مسأله است. یک پژوهشگر اگر بخواهد کار علمی مثمر ثمر انجام دهد اوّل باید نیاز را بشناسد و سپس به دنبال راه‌حلی برای آن بگردد. اگر پس از تفحص و جستوی جوی میدانی توانست گرهی از معضل پیش رو را بگشاید و آن را در مسیر درست قرار دهد آنگاه این کار شایستۀ نام پژوهشی است والّا خیر.
دکتر نبوی کرد: هر پژوهش دارای سه عنصر است که عبارتند از سئوال، مسئله و راه حل. پژوهشگر در ابتدای امر سئوالاتی در ذهنش نقش می‌بندد و این سئوال یا برخاسته از دغدغۀ خود وی است و یا مبتنی بر واقعیتی در بطن اجتماع است. وی سپس به دنبال کشف منشأ معضل برمی‌آید که در این راستا مسأله برایش شکل می‌گیرد. در نهایت اگر توانست آن مسأله را حل کند در واقع کار پژوهشی صورت گرفته است و در غیر اینصورت باید برگردد و راههایی که در مسیر پژوهش طی کرده است را مورد بازبینی قرار دهد تا سرانجام به حل مسأله فائق آید. پس کار پژوهشی در واقع نهایتاًباید به تحقیق‌پذیری ختم شود تا بتوان نام آن را پژوهش گذاشت.
