شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه معالم، در تازه‌ترین شماره فصلنامه علمی ـ پژوهشی اصول (سال یازدهم، شماره ۴۱، زمستان ۱۴۰۳)، مقاله‌ای با عنوان «علت‌انگاری علت‌های ذکرشده در ادله فقهی» به قلم دکتر بلال شاکری، عضو هیئت علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی، و محمد طاهریان به چاپ رسیده است.
در این پژوهش، نویسندگان با تکیه بر مبانی اصولی و با تحلیل دیدگاه‌های مختلف فقها، به بررسی مسئله «علت‌انگاری یا حکمت‌انگاری علل شرعی» پرداخته‌اند؛ مسئله‌ای که به دلیل کثرت علل در روایات و ظرفیت گسترده آن‌ها در استنباط احکام شرعی، همواره یکی از مباحث چالش‌برانگیز میان اصولیون بوده است.
بر اساس یافته‌های این تحقیق، اصل بر آن است که تمامی علل مذکور در ادله نقلی، به دلیل ظهور نصوص و حکم عقل، دارای نقش علّیت تامه‌اند و تحقق آن‌ها موجب اثبات حکم شرعی است. همچنین در صورتی که انحصار علّت ثابت شود، فقدان آن موجب نفی حکم خواهد بود. نویسندگان در ادامه توضیح داده‌اند که حتی در مواردی که بر اساس قرائن، علّیت ناقصه برای برخی علل احراز شود، نمی‌توان آن‌ها را بی‌اثر دانست، بلکه با تجمیع مجموعه علل منصوص، امکان اثبات حکم شرعی وجود دارد.
پژوهش یادشده با هدف تبیین دقیق‌تر مرز میان علّیت و حکمت در نصوص دینی و تأثیر آن در فرآیند استنباط فقهی انجام شده و می‌کوشد تا با ارائه تحلیلی منسجم از ادله نقلی و عقلی، مبنایی روشن برای فقها و پژوهشگران علم اصول فراهم آورد.
