راهکارهای عملی برای اصلاح روش تدریس

به گزارش شبکه معالم، برای تحقق اصلاح روش تدریس رایج در حوزه‌های علمیه، کارهای زیر باید انجام گیرد:

تغییر در آموزش

بررسی‌های آثار آموزش در حوزه، گواه بر عدم توفیق نظام آموزشی است. این امر دلیل بر نادرستی فرآیند آموزش می‌باشد. بنابراین جهت رسیدن به اهداف آموزش، مانند استفاده از آن در زندگی و بهره‌گیری از آن در رسیدن به سعادت، باید وضع فعلی تغییر پیدا کند.

عبور از وضع موجود

با عنایت به عدم موفقیت وضع موجود، تغییر و عبور از وضع کنونی باید صورت بگیرد؛ چرا که برای رسیدن به آموزش مطلوب لازم است وضع موجود شناسایی و اگر نواقصی دارد، با ایجاد تغییرات لازم از آن عبور کرد.

رسیدن به وضع مطلوب

مشخص شد وضع کنونی آموزش، ما را به اهداف مورد نظر و سعادت انسانی نمی‌رساند و باید از آن عبور کرد، حال این مسأله پیش می‌آید که عبور به کجا باید باشد؟

پاسخ عبور به وضع مطلوب است.

ایجاد تغییر با اصلاح نگرش به تدریس

حال که روشن شد، باید آموزش در حوزه های علمیه تغییر یابد و از وضع کنونی به وضع مطلوب عبور کرد. این سؤال رخ می‌نماید که این تغییر از چه طریقی انجام می‌گیرد؟

 به نظر می‌رسد، باید نگرش آسیب‌زا به آموزش و تدریس اصلاح شود.

ولی نگرش موجود به آموزش این است که فهم صرف انتقال اطلاعات تلقی می‌شود. لازم است این نگاه تصمیم‌گیران آموزش در حوزه و مدرسان و طالبان علوم دینی، به امر آموزش و تدریس تصحیح شود. بدین معنا که در نظر و عمل، فهم را انتقال صرف اطلاعات ندانند، بلکه بپذیرند که آموزش باید منجر به کشف روابط هر جزء با کل و روابط هر کل با کل‌های دیگر شود و موجب تغییر نسبتاً پایدار در رفتار آموزنده گردد.

تغییر برای رسیدن به اثر مطلوب

تغییر در آموزش برای رسیدن به هدف مطلوب، یعنی ایجاد توانایی کشف روابط در فراگیر و به‌ وجود آمدن تغییر در رفتار دانش پژوه.

روش فعال سازی تفکر، محور تدریس

گفتیم نگاه به روش تدریس طی مراحلی باید تصحیح شود. افزون بر این باید در عمل نیز روش صحیح و کار‌آمد را بکار گرفت. یکی از روش‌های کارآمد در تدریس، روش فعال تفکر محور و حل مسئله است. در این روش تدریس کمک می‌کند تا یادگیرنده خود به پاسخ صحیح برسد، به نحوی که موجب تغییر رفتار در وی شود. فرایند این روش عبارتند از:

طرح سؤال ابتدای هر درس

برای این که طلاب نقش فعال در کلاس داشته باشند، در آغاز پرسشی از سوی استاد مطرح شود. این پرسش باید به نحوی باشد که دانش پژوهان آن را بفهمند و از طریق آن به مسئله مورد بررسی درس پی‌ ببرند.

اثبات ضرورت دانستن مسئله

افراد در هر کاری به دنبال فایده آن هستند. انسان در نگاه نخست به مسائل در پی کشف رابطه آن با زندگی است و در صورتی به آن رغبت نشان خواهد داد که نقش مثبت در زندگی‌اش داشته باشد. در کلاس رابطه مسئله با زندگی دانش پژوهان و نقش مثبت حل آن در سعادت ایشان تبیین می‌شود و نیز ضرر نداستن آن بر متعلم روشن می‌گردد. این امر می‌تواند با ذکر مثال‌ها انجام گیرد.

ایجاد زمینه تفکر شخصی

پس از بیان پرسش و ضرورت حل مسئله، مدرس کمک می‌کند تا یادگیران به تفکر در اطراف مسئله و متغیرات مربوط بپردازند. یادگیر تلاش می‌کند با استفاده از داشته‌های خود و مطالعه منابع در دسترس پاسخ مسئله را بیابد.

شکل‌دهی مشاوره گروهی در باره مسئله

اعضا در داخل گروه‌ نظرات خود را می‌خوانند و با هم مقایسه می‌کنند و با  مشاوره به یک نظر گروهی می‌رسند. یکی از اعضا نظر گروه را در کلاس بیان می‌کند.

اصلاح نظر گروهی با مقایسه آن با نظر اهل فن به کمک یادگیران

نظریه بدست آمده از تلاش گروه، با نظرات دیگری که از سوی  اهل فن مطرح شده است، توسط خود یادگیران مقایسه می‌شود. اگر این دیدگاه با آنها ناسازگاری داشت، یا باید نظریه خود را اصلاح کنند و یا ضعف نظریه رقیب را مشخص کرده و نکات را اصلاحی بیان نمایند.

سنجش نظر نهایی با عنایت به حقایق خارجی

برای بالا بردن درجه اطمینان، نظر حاصل از تلاش گروه، به کمک مدرس سنجش می‌‌شود. این کار با عنایت به حقایق خارجی و اجرای آن با تطبیق بر مصادیق صورت می‌گیرد. پاسخ مثبت دریافت شده، نشان از قوت علمی نظریه است.

نتایج یادداشت