شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
حجت‌الاسلام والمسلمین علی مخدوم، رئیس حوزه ریاست دفتر تبلیغات اسلامی در سلسله “کارگاه‌های فرهنگی- تربیتی چالش‌های اخلاقی کنشگری روحانیت” که به همت مرکز تخصصی طوبی ویژه مدیران و اساتید و مسئولین مدارس حوزه علمیه خراسان برگزار شد، گفت: ۴۰ محور آسیب حوزه تبلیغ در دفتر تبلیغات اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است که ۶ محور انتخاب و برای آن برنامه طراحی‌شده است که یکی از این موارد بسته اخلاق کنش اجتماعی و ارتباط مؤثر در کنش اجتماعی می‌باشد؛ البته همه این موارد نیاز به کارگاه دارد و خود تشخیص مسئله و بررسی آن کار ساده‌ای نیست و باید در کارگاه‌ها و جلسات مورد بررسی قرار گیرد.
رئیس حوزه ریاست دفتر تبلیغات اسلامی ادامه داد: همدلی با دیگران، با خودمان و مبحث گوش دادن نیاز به بحث مستوفی دارد. الگویی که در تبیین شخصیت لازم است این است که انسان به خودشناسی و خودآگاهی دست پیدا کند شخصیت آدم به‌نحوی است که دارای ۴ بخش می‌باشد؛ بخش اول الگوی جوهری یا ناشناخته می‌باشد. بخش دوم الگوی گشوده‌ی شخصیت که انسان مشکلی ندارد دیگران ویژگی‌های او را بدانند و مثلاً از نحوه لباس پوشیدن، صحبت کردن ابایی ندارد که دیگران متوجه شوند. جنبه دیگر، جنبه کور می‌باشد که آدمی ویژگی‌هایی دارد که گاهی به آن‌ها توجهی ندارد ولی مخاطبان متوجه آن می‌شود و جنبه دیگر جنبه پنهان می‌باشد که ما آن جنبه را می‌شناسیم ولی می‌خواهیم از دید دیگران پنهان باشد و این عمدی است.
جنبه کور و جنبه گشوده شناخته‌شده برای دیگران هستند اما جنبه‌ی پنهان و جنبه ناشناخته برای دیگران ناشناخته می‌باشند. فرد برای خودشناسی باید از جنبه گشوده به پنهان و از جنبه‌ی پنهان و ناشناخته، خودآگاهی پیدا کند تا بتواند ارتباطات مؤثری با دیگران برقرار کند. روایتی از امام علی علیه‌السلام داریم که ایشان می‌فرمایند افراد با صحبت کردن شناخته می‌شوند ما گاهی نمی‌خواهیم که به دیگران اطلاعات دهیم ولی با کلمات خود و با صحبت‌های خود نزد دیگران شناخته می‌شویم و در محیط‌های اجتماعی خواه ناخواه ارتباطات افزایش پیدا می‌کند و این جنبه خودشناسی افراد را نیز زیاد می‌کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی مخدوم ادامه داد: باید قبل‌از بیان پاسخ به اندازه کافی تأمل کنیم و آن کسی که در پاسخ‌دادن شتاب می‌کند پاسخ صحیح را درنمی‌یابد (امام علی علیه السلام، غررالحکم).
وی ادامه داد: در ارتباطات مؤثر اجتماعی با دیگران باید نکات طرف مقابل را یادداشت کنید و گاهی بعد از سخن گفتن او تأمل و سکوت داشته باشیم؛ زیرا سکوت سبب می‌شود که طرف مقابل احساس احترام کند؛ باید فرد در پاسخ دادن به پیامدهای احتمالی سخنان، اعمال و واکنش و رفتار خود توجه داشته باشد و سعی کند که گفتار خودش را به گفتار معصومین علیهم‌السلام وصل کند؛ باید به تفاوت‌های فرهنگی توجه داشت و باید توجه داشت که هنجارها، باورها، ارزش‌ها و آداب‌ورسوم متفاوت است و این‌که گاهی افراد به غیریت بدگویی کنند، این سبب می‌شود که آن‌ها جسور و جری شوند و نسبت‌به اعتقادات ما نیز بدگویی نمایند. باید در بحث ارتباط بین خود و دیگران احترام و کرامت حفظ شود و این در عمل نیز نشان داده شود.
وی خاطرنشان کرد: در زمان انتقاد بایستی روی مشکلات تمرکز صورت گیرد نه افراد. اگر به عزت‌نفس کسی حمله شود ناخودآگاه او از عزت خود دفاع می‌کند و این یک مسئله طبیعی است پس همان‌طور که در تربیت کودک معتقدیم که وقتی‌که کودکی کار اشتباهی انجام می‌دهد نباید بگوییم که تو انسان خوبی نیستی بلکه باید بگوییم که این رفتار تو شایسته نبوده است در ارزیابی عملکرد باید رفتار را مورد توجه قرار دهیم نه فرد را
حجت‌الاسلام و المسلمین مخدوم گفت: اگر در چالش‌های اجتماعی به‌دنبال مقصر باشیم راه‌حل مشکل به ذهنمان نمی‌آیند البته در برخی موارد لازم است که توبیخ صورت گیرد اما اگر به‌دنبال راه‌حل هستیم مقصر را شناختن درجا فایده ندارد؛ پیدا کردن عامل در اتفاقات خوب یا بعد کمکی به رفع مسئله نمی‌کند و نکته دیگری که باید توجه داشت این است که مسائل معمولاً راه‌حل‌های متفاوتی دارند.
وی ادامه داد: در همه‌جا زبان دستوری جواب نمی‌دهد تذکر مداوم نیز نتیجه معکوس دارد؛ پیام‌هایی که به‌سختی دریافت می‌شوند اگر حامل تذکر مداوم، دادن موعظه و نصیحت تکراری جروبحث کردن، انتقاد و مخالفت کردن، دستور دادن، اخطار، تهدید و هشدار، مقایسه بی‌مورد، گله و شکایت مداوم و تمسخر و تحقیر کردن همراه باشد؛ معمولاً طرف مقابل پذیرا نمی‌باشد.
وی ابراز داشت: البته در بحث تذکرات مداوم اگر این تکرار مهمل و مخل نباشد و سخن زیبا بیان شود همانند قافیه شعر، اشکالی ندهمچنین باید از الگوهای تأثیرگذار استفاده شود و توجه داشت که مرتب با بیان شرعی به دیگران هشدار ندهیم مثلاً در بحث استفاده از برخی وسایل و تجهیزات به دیگران مرتب تذکر شرعی دادن، اثرگذاری مثبتی نخواهد داشت و باید اولویت‌ها ملاک قرار گیرد باید در بحث موعظه و نصیحت نیز ادبیات و قالب‌ها عوض شود و همان‌طوری‌که در داستان آموزش وضو که امام حسن علیه‌السلام و امام حسین علیه‌السلام به شیوه‌ی غیرمستقیم به پیرمرد وضو گرفتن را آموزش دادند ما نیز باید در بسیاری از موارد از شیوه‌ی غیرمستقیم استفاده کنیم.
حجت‌الاسلام و المسلمین مخدوم بیان کرد: یکی از موارد بسیار اثر گذار در انتقاد، اخلاص در عمل می‌باشد حتی اگر دیگران نیت بدی دارند ما باید طوری برخورد کنیم که اثر مثبتی از خود بر دیگران بگذاریم و این‌که خودمان نیز دچار اضطراب نشویم و از برخورد دیگران نشکنیم، مساله ای مهم است؛ ما باید در نوع تعامل با دیگران برخورد قاطعانه و قدرتمندانه داشته باشیم تا موفق‌تر شویم.
وی اضافه کرد: علل درونی آزردگی از انتقاد به موارد متعددی برمی‌گردد از جمله انتقاد مداوم، حساسیت به انتقاد، احساس شرم، منتقد درونی ارزیابی عملکرد، ترس از طرد شدن، واکنش دفاعی عصبانی شدن و آزردگی خاطر؛ که انسان باید در همه این موارد از خودشناسی کافی برخوردار باشد و این موارد را که اثر منفی بر شخصیت درونی انسان می‌گذارد را به حداقل ممکن کاهش دهد.گاهی انتقاد دیگران سبب می‌شود که فکر کنیم که این ارزیابی عملکرد ماست مثلاً اگر یک فرد یا دو فرد از بین جمعیت از ما انتقاد کند این دلیل نمی‌شود که این بازخورد درست باشد؛ باید ارزیابی عملکرد که مسئله مهمی است را به حیثیت ارتباط ندهیم و سعی کنیم بازخوردها را به‌درستی شناسایی کنیم و توجه داشته باشیم آزردگی و شرمندگی نیز فایده ندارد.
رئیس حوزه ریاست دفتر تبلیغات اسلامی اظهار داشت: همیشه نباید به‌دنبال توجیه عملکرد خود باشیم؛ باید توجه داشت که مهم‌ترین دشمن عزت‌نفس، ارزیابی عملکرد و منتقد درونی می‌باشد که اثرش از حرف دیگران بسیار بیشتر است. منتقد درونی گاهی سالم است و گاهی آسیب‌زا و به یک اعتیاد تبدیل می‌شود این‌که ما مرتب از خود انتقاد داشته باشیم و این انتقاد غیرسازنده باشد، ضربه زننده است و برای جبران این انتقاد درونی اگر دیگران ۱۷ بار یعنی انسان‌های مؤثر خلاف آن را اذعان کنند، اثر آن ازبین خواهد رفت. پس باید انسان تلاش کند که مدیریت ذهن درستی داشته باشد که بحث مدیریت ذهن اگر جدی گرفته نشود آدم را زمین‌گیر می‌کند و به انسان ضرر وارد می‌کند که نتواند خودش را کنترل کند.
