توجه به جنبه‌های نشاط فقه اسلامی در شبکه اجتهاد عربی

شبکه معالم ـ مراکز و نهادهای فراوانی در کشورهای مختلف به عرضه محصولات فقهی و دانش‌های وابسته به فقه همت گمارده‌اند.

با این همه ملت‌ها و دولت‌های اسلامی بدون در نظر داشتن ظرفیت‌های جهانی فقه، هر یک در پی معرفی خود و داشته‌های خود می‌باشند و در این میان عرضه یک‌جا و یکپارچه ظرفیت‌ها و محصولات فقهی مورد غفلت قرار گرفته و میزان توانمندی فقه، محصور به نگاه‌های محدود صاحبان شبکه‌ها و پایگاه‌های اینترنتی شده است.

شبکه عربی اجتهاد مصمم است با ارایه نکات قوت و ظرفیت‌های فزاینده تمام مذاهب اسلامی، ظرفیت‌های فقه اسلام در گستره جهان را منعکس نماید و گامی هرچند کوچک در این مسیر پرمخاطره بردارد.

نسخة آزمایشی شبکی عربی اجتهاد پس از طی مراحل لازم، از ابتدای سال 1393 فعال شده و با توجه به رویکرد مستقل آن توانسته در مدت کوتاهی مخاطبانی از کشورهای عربی را به خود جذب کند. برای آشنایی مخاطبان این سایت عرب زبان با اقدامات و فعالیت های این شبکه علمی تخصصی با حجت الاسلام مرتضی ولیان پور، دبیر علمی و محتوایی این شبکه و از فقه پژوهان حوزه علمیه مشهد به گفتگو پرداختیم.

 شبکه عربی اجتهاد در تلاش است تا بیشتر به جنبه‌های تکاپو و نشاط فقه اسلامی بپردازد

هدف از تأسیس و راه اندازی شبکه اجتهاد عربی چیست؟

هدف از تأسیس شبکه عربی اجتهاد آفتابی کردن عظمت اسلام و مسلمانان به جای پرداختن به چالش‌هایی است که از ناحیه استکبار و وهابیت بر جهان اسلام تحمیل شده است، می‌باشد؛ بدین معنا که شبکه اجتهاد عربی در تلاش است تا بیشتر به جنبه‌های تکاپو و نشاط فقه اسلامی بپردازد؛ یعنی بیننده سایت تصویری مناسب و زیبا از اسلام و فقه اسلامی در ذهنش نقش ببندد.

از دیگر اهداف، انتشار اخبار توانمندی‌های فقه شیعه در لابه‌لای دستاوردهای فقه مذاهب اسلامی است و همانطوری که رهبری در جمع شرکت کنندگان همایش وحدت فرمودند ما در آستانه شکل گیری تمدن نوین اسلامی هستیم و باید با عبور از اختلافات به دنبال اعتلای پرچم اسلام باشیم.

همچنین ظرفیت های فقه شیعه و سنی و تبیین زیبایی‌های اسلام مورد توجه و از اهداف سایت است و ریشه دار بودن و جلوه های علمی پژوهشی فقه در این راستا مد نظر است.

 اهم فعالیت‌های شبکه اجتهاد عربی عبارتند از:

پوشش خبری رویدادهای فقه فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رویدادهای فرهنگی امت اسلام.

پوشش خبری رویدادهای فقه سیاسی و قانون و مجازات اسلامی و مهمترین رویدادهای امت اسلام.

یادداشت تخصصی پیرامون فقه و دانش‌های وابسته و رویدادهای مهم منطقه‌ای و جهانی.

پوشش خبری رویدادهای فقه اموال و معاملات و مهمترین رویدادهای اقتصادی امت اسلام.

فراخوان همایش‌ها و نشست‌های تخصصی و گزارشخبری از آن‌ها.

خبر رسانی، معرفی،تحلیل و نقد کتاب‌های عربی و غیر عربی که با رعایت اقتضائات بین المللی نوشته شده است.

گزارش خبری از نشست‌ها و کارگاه‌های تخصصی نقد کتاب.

گفتگو با مؤلفان، محققان و موسوعه نگاران، پیرامون تراث عظیم فقه اسلامی، با اولویت روش‌شناسی مهمترین کتاب‌های فقهی و علوم وابسته و موسوعه‌ها.

 حوزه‌ علمیه شیعی در دوران کنونی بیش از هر دورانی از فقر دانش‌پژوهان بین المللی و فرا رشته‌ای رنج می‌برد

چشم انداز ترسیمی پایه گذاران شبکه اجتهاد عربی برای سال های آینده چیست؟

بایستی به جایگاهی برسیم تا دانش پژوهان ایرانی و برخی مراکز علمی کشور را متوجه مسائل فقهی جهان اسلام کنیم. شبکه اجتهاد عربی در سال گذشته بیش از 200 فراخوان فقهی بین المللی داخلی و خارجی را اطلاع رسانی کرده است. این ظرفیت‌ها نشان می‌دهد که جهان اسلام برای تولید علم بودجه بسیاری هزینه می‌کند و نبود فقه پژوهان ایرانی در این همایش‌ها و کنگره‌های بین المللی، به معنای از دست‌دادن تریبون‌های بین‌المللی و خالی گذاشتن سکوهای دفاع از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم صلوات الله است!

از دیگر چشم اندازهای شبکه اجتهاد عربی معرفی مراکز و نهادهایی است که در رشد و توسعه دانش فقه نقش ایفا می‌کنند. اولویت ما بر نهادها و مراکز بین المللی است و همینطور مراکز ایرانی که یا در طراز بین الملی قرار دارند یا گام‌های بزرگی در عرصه دانش فقه برداشته‌اند.

یکی از مشکلات جامعه علمی ما، محصور بودن فقه پژوهان ایرانی به مرزهای جغرافیایی ایران و حتی مرزهای فکری و فرهنگی ایران زمین است و از سوی دیگر بیگانه بودن جهان عربی و به خصوص جهان اهل سنت با فراورده‌ها و تراث عظیم فقه شیعه. حوزه‌ علمیه شیعی در دوران کنونی بیش از هر دورانی از فقر دانش‌پژوهان بین المللی و فرا رشته‌ای رنج می‌برد. زیرا فقه شیعه و معارف اهل بیت علیهم السلام در زمان کنونی بیش از هر زمان دیگری فرصت عرض اندام و دیده شدن دارد؛ در زمانه‌ای که غرب از دشمنی با انقلاب ایران سرخورده است و ناکارآمدی نظریه‌های سیاسی اهل سنت نیز نمایان گشته است، خیلی جدی‌تر می‌توان در همایش‌ها، جایزه‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی بین المللی وارد شد و روایی و صدق معارف اهل بیت را با بیان علمی به اثبات رساند.

ضمن اینکه وهابیت به دلیل اینکه اهل گفتگو و تعامل علمی نیست، در بیشتر فعالیت‌های علمیِ عرصه دانش فقه و اصول و کرسی‌های نظریه‌پردازی و ارایه فکر و ایده، حضور ندارد و فقط با صرف هزینه در جهت‌دهی‌ها و انحراف افکار نقش ایفا می‌کند.

یکی از خدماتی که شبکه عربی اجتهاد ارایه می‌کند معرفی ظرفیت‌های فقه شیعه و معارف اهل بیت به جهان عرب از یک سو و معرفی ظرفیت‌های جهان عرب برای نقش‌آفرینی فقه‌پژوهان ایرانی و شیعی و معرفی تازه‌های فقهی جهان عرب، به فقه پژوهان شیعی از دیگر سو است.

شبکه عربی اجتهاد می‌تواند بستری برای بسط الگوی اجتهاد صحیح و سازنده برای تمام مذاهب اسلامی باشد و پرچم اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام را بر قله‌های فکر و اندیشه جهان به اهتزاز درآورد، پرچمی که در لواء آن به هیچ یک از پیروان ادیان و مذاهب اسلامی بی احترامی نمی‌شود و آراء و ادله همگان مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد.

یکی از راه‌های برداشتن مظلومیت از سیمای خاندان اهل بیت این است که ما راه‌هایی برای نشر و اشاعه معارف اهل بیت پیدا کنیم. یکی از این راه ها حضور در مجامع بین المللی است و شبکه اجتهاد عربی اولین و تنها سایت ایرانی است که نشست ها، همایش ها، کنگره ها و برنامه های مجامع علمی فقهی که در طراز بین الملل فعالیت می‌کنند را اطلاع رسانی می‌کند.

 اجتهاد عربی در تلاش است آثار علمی فقه پژوهان ایرانی را نیز به جهان اسلام معرفی کند

اجتهاد عربی برای چه سطح علمی از فقه پژوهان ارائه مطلب دارد؟

مخاطبانی که براساس هدف های سایت تعریف می شوند، طلاب سطح دو به بالا هستند و مخاطب خاص ما فقه پژوهانی هستند که فقه و اصول یا دانش‌های مرتبط به آن‌را به صورت تخصصی فراگرفته و افق‌های جدید فقهی را دنبال می‌کنند.

آموختن ادبیات عربی معاصر در حوزه های علمیه موجب می‌شود که دانش‌پژوهان شناختی از جهان اسلام به واسطه تسلط بر زبان عربی پیدا کنند و اگر طلبه به زبان عربی تسلط یابد می‌تواند از رخدادهای علمی جهان اسلام با خبر شده و آن گاه فعالیت‌های علمی‌اش موازی و بی‌بهره از فعالیت‌های دیگران نخواهد شد. شبکه عربی اجتهاد می‌تواند حلقه وصلی بین فعالیت‌های علمی جهان اسلام و ایران باشد.

اجتهاد عربی در تلاش است آثار علمی فقه پژوهان ایرانی را نیز به جهان اسلام معرفی کند ولذا بخشی از مخاطبین آن فقه پژوهان و متخصصان عرب زبان خواهند بود.

البته یک چالش جدی در رابطه با جامعه علمی ایران و مخاطبین فارسی زبان وجود دارد که آن‌ها همانطور که با جهان عرب و سایت‌های تخصصی عربی بیگانه‌اند ممکن است به شبکه عربی اجتهاد نیز اعتنا نکنند و لذا شبکه اجتهاد این دغدغه و دل‌نگرانی را دارد که به اهداف خود در جامعه مخاطب فارسی نرسد!

برای حل این مشکل چاره‌هایی اندیشیده شده است و با تدابیری که اندیشیده شده است هم اکنون بخش عمده‌ای از بازدیدکنندگان شبکه عربی اجتهاد از ایران هستند، اما برای همراه کردن جامعه مخاطبان فارسی که عربی را نیز آموخته‌اند پیشنهاد می‌کنم شبکه اجتهاد فارسی که مخاطبین قابل توجی در نخبگان فقهی ایرانی دارد، برخی از رویدادهای علمی و مخصوصا فراخوان‌های بین المللی جهان عرب در زمینه فقه و اصول و دانش‌های میان رشته‌ای را به زبان فارسی ترجمه کند و به زبان فارسی به همراه لینک عربی، برای داخل کشور منتشر کند؛ چرا که سایت های فارسی اعم از تخصصی و غیر تخصصی به دنبال محصولات تخصصی نیستند تا محصولات جهان اسلام را به فارسی منتشر کنند و هم اکنون هیچ سایت فارسی زبانی عهده دار این امر نیست!

 آیا شبکه اجتهاد به دنبال معرفی بزرگان فقهی جهان اسلام است؟

شبکه اجتهاد عربی به طور مستقل قصد معرفی اعلام فقه شیعه را دارد؛ به صورت پرونده ای. تا کنون اقداماتی در این زمینه از قبیل پرونده معرفی علامه نائینی^ره و مرحوم آیت الله بروجردی صورت گرفته است.

 وهابیت هنوز به توفیق چندانی در مراکز علمی اسلامی دست نیافته است

به مخاطبان شبکه اجتهاد عربی چه توصیه ای دارید؟

نگاه دوگانه و تعصب را در مسائل علمی باید کنار گذاشت؛ چون این مباحث اینگونه نیست که ازنظر علمی چندان متأثر از بنیادهای اعتقادی باشد.

به عنوان مثال شیخ الازهر در مصاحبه اش منکر این شد که اعتقاد به خلفا ضروری دین باشد؛ یعنی آن‌ها اندیشمندان شیعه را می‌پذیرند و از مسلمان بودن شیعیان با قدرت دفاع می‌کنند و این گونه نیست که ما در مجامع علمی آن ها مورد تکفیر واقع شویم.

امروز یک فرصت جدی وجود دارد و آن این است که وهابیت به عنوان دشمن درجه یک شیعه، هنوز به توفیق چندانی در مراکز علمی اسلامی دست نیافته است و مراکز علمی کماکان دست افرادی است که اهل بیت را به عنوان یک مرجع دینی قبول دارند؛ ولو سنی هستند. به دلیل این که نوع بافت وهابیت به گونه‌ای است که نمی‌تواند در قله های علمی قرار گیرد.

البته با جنجال سازی‌هایی حضور پیدا می‌کنند ولی حضورشان مقطعی است، مانند مسابقه ای که در مصر برای راه‌های مقابله با گسترش مذهب شیعی در مصر به راه انداختند و متاسفانه در برخی لایه‌های الازهر هم براساس قراین و شواهد حضور پیدا کرده‌اند، اما حتی در همین یک مورد هم اخیرا الازهر این مسابقه را رسما لغو کرد که خبر آن‌ را می‌توانید در شبکه عربی اجتهاد دنبال کنید.

دوستداران و علاقمندان به فقه و دانش‌های وابسته در اقصی نقاط عالم می‌توانند رویدادها و اطلاعاتی که در این مسیر پر مخاطره مفید است را به آدرس ar.ijtihad@gmail.com ارسال نمایند.

 موارد متعددی از کتاب‌های عربی نشر یافته در ایران در سرچ‌های عربی اثری از آن‌ها نیست

با توجه به رصدی که از سایت های فقهی جهان اسلام دارید، تحلیل خود را در این خصوص بیان کنید.

امروز بر اساس رصدهایی که انجام دادیم به این نقطه رسیده‌ایم که منتشر شدن اطلاعات عربی به فارسی و بالعکس به فضای علمی کشور و جهان اسلام کمک می کند. البته رعایت اقتضاعات و طراز بین‌المللی نیز خیلی مهم است.

به عنوان مثال کتاب‌هایی که به زبان عربی در ایران تولید می‌شوند و آثار واقعا فاخری هم در میان آن‌ها مشاهده می‌شود، گویا برای مخاطب فارسی زبان منتشر شده است، زیرا معرفی عربی از آن‌ها در فضای مجازی یافت نمی‌شود و تمام معرفی‌ها به زبان فارسی است!

تا کنون به موارد متعددی از کتاب‌های عربی نشر یافته در ایران برخورد کرده‌ایم که در سرچ‌های عربی اثری از آن‌ها نیست و مجبور شده‌ایم هزینه کنیم و معرفی عربی از چنین آثاری تولید و منتشر کنیم و همینطور همایش‌های بین‌المللی‌ای بوده‌اند که مقاله به زبان عربی هم می‌گرفته‌اند، اما محورها و اطلاعات آن‌ها به عربی نبوده و ناگزیر شده‌ایم فراخوان آن‌را به عربی کار کنیم و البته یک نسخه برای مرکز برگزار کننده‌ام هم ارسال کرده‌ایم تا شاید کمکی در این جهت کرده باشیم که گاهی منجر به تشکر و را‌ه‌اندازی صفحه عربی برای آن همایش هم شده است.

 شبکه اجتهاد عربی از مهرماه سال 1394 آدرس به ijtihadnet.net تغییر یافته است.