شبکه معالم اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی
به گزارش شبکه معالم،حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی نصیری، استاد خارج فقه حوزه علمیه قم در ویژه برنامه طرح ملی مشق اجتهاد که با موضوع مشق حدیث‌پژوهی، در فاز پیشرفته خود در مشهد با محوریت مسأله‌شناسی احادیث تفسیری برگزار شد، مباحث خود را در دو بخش اصلی بحث نظری و بحث تطبیقی روش‌شناسی علوم حدیث بیان نمود.
این استاد خارج فقه و تفسیر حوزه در بخشی از مباحث نظری خود، به نقد روش رایج در بررسی سندی حدیث پرداخت. وی روش‌ها و زمینه‌های دیگر اعتبارسنجی حدیث، از جمله دلالت و قرائن متن و اعتبار منابع را بویژه در حوزه تفسیر روایی مطرح کرد. بدین منظور نظریه خود با عنوان «تصحیح» در حوزه تقسیم حدیث به ضعیف و قوی را مطرح نمود. این نظریه زمینه‌های دیگر اعتبارسنجی حدیث غیر از سند را در تصحیح اعتبار حدیث بسیار پر رنگ می‌کند و دایره شمولیت حدیث صحیح را می‌گستراند. طبق این نظریه، حدیثی صحیح است که منسوب به معصوم، در منابع معتبر و به نقل از طریق راویان موثق باشد و متن آن در عین استواری، مخالف نصوص صریح قرآن و سنت صحیح و دستاوردهای قطعی علم و مخالف تاریخ قطعی نباشد.
حجت الاسلام نصیری در مباحث نظری همچنین به توضیح و تبیین اصطلاحات تأویل و تنزیل و سپس مفاهیم جری و تطبیق و سبب و شأن نزول و ظاهر و باطن پرداخت. به نظر وی، بطن و جری از جنس تاویل است، سبب یا شأن تنزیل نیست، در لایه ای دیگر مطرح است، متعلق تاویل از اول همان بوده است نه اینکه در مورد فرد دیگری بوده سپس تطبیق داده شود.
این مدرس علوم حدیث و قرآن حوزه و دانشگاه، ذیل مباحث دلالی روایات تفسیری، به مبحث اختلاف قرائات قرآن توجه ویژه نمود. به نظر او، تعدد قرائات با ادله حفظ قرآن و غرض اصلی هدایت آخرین کتاب آسمانی نمی‌سازد. مجموع اختلاف قرائات در حدود شانزده جلد است. بنا بر شواهد تاریخی نیز قرائت مشهور و معتبر همان قرائتی است که از زمان پیامبر تا کنون نزد مسلمانان بوده است و حفاظ زیادی حتی در زمان حیات رسول خدا طبق آن می‌خواندند. آنچه بعدا توسط دستگاه سیاسی خلیفه سوم اتفاق افتاد برای اغراض سیاسی و فضیلت‌سازی بوده است. البته اختلاف قرائت اندکی در طول تاریخ دیده می‌شود که مربوط به لهجه و در همین حد است که اشکالی ندارد.
استاد دانشگاه علوم حدیث، نقش‌های متنوعی برای روایات تفسیری علوم حدیث برشمرد؛ از جمله نقش ابهام‌زدایی حدیث که در آن فهم و بُهم ابتدایی از موضوع آیه را برطرف می‌کند، نقش اجمال‌زدایی که در مقابل تفصیل قرار دارد، نقش تشابه‌زدایی که معانی مشتبه ذهنی از آیه را برطرف می‌کند و نقش بطن‌نمایی که به بطون و تاویلات می‌پردازد.
گفتنی است دفتر تبلیغات حوزه علمیه خراسان با همکاری مرکز تخصصی حدیث حوزه علمیه قم، برای طرح مشق حدیث‌پژوهی، چند کارگاه آموزشی و فعالیت‌های مشترک پژوهشی را در ماه‌های دی و بهمن امسال در ساختمان دفتر تبلیغات برای استفاده پژوهشگران برگزیده علوم حدیث برگزار می‌کند. محصول علمی این طرح، علاوه بر آشنایی با مبانی بنیادین و روش‌های نوین مسأله‌شناسی روایات تفسیری، نگارش مقالات روش‌مند علمی به قلم این پژوهشگران خواهد بود.
